III. BÖLÜM AKKAD GÖÇLERİ I. AKKAD İMPARATORLUĞU B1. AKKAD DÖNEMİ KAYNAKLARI

III. BÖLÜM
AKKAD GÖÇLERİ
I. AKKAD İMPARATORLUĞU
1. AKKAD DÖNEMİ KAYNAKLARI
Bu döneme ait belgelerin çok az bir bölümü orjinaldir.
Örneğin, Sargon ve Naram-Sin’in zafer kitabeleri, Saripul Kaya Kitabesi, Maniştusu Obeliski gibi veya birkaç inşaat kitabesi dışında, bu döneme ait tabletlerin büyük bir kısmı daha sonraki dönemlerde, özellikle III. Ur, İsin-Larsa ve Eski Babil devirlerinde yazılmış kopyalardır. Bu kopyalar Nippur ve Ur arşivlerinde bulunmuştur.

Akkadlar tarafından milli kahraman olarak tanınan Sargon, hakkında birçok efsaneler anlatılan, parlak zafer halkaları meydana getirmiştir. Nippur’da kopya edilmiş bir metinde Sargon’un 34 muharebe kazandığı anlatılmaktadır

Bunlar arasında önemli olayları kaydeden kronikler, ominalar (fal metinleri) ve omina şerhleri gibi belgeler vardır. Örneğin bir omina’ya göre I. Sargon Uruk’u aldıktan sonra güneydeki diğer Sümer siteleri üzerine yürümüş,
Ur’un surlarını yıkmış, ardından şehri yağma ettirmiş,
aynı sona uğrayan Lagaş’da zamanında Urnina tarafından mabut Ninmarki adına yaptırılmış olan mabet yıktırılmıştır.
Lagaş’ın rakibi ve aynı zamanda düşmanı olan Umma da bu sondan kurtulamamıştır.
Daha sonra Sargon, Basra Körfezi kıyılarına kadar inmiş, zafer silahını deniz suyu ile yıkamıştır.

Başka bir omina’ya göre ise,
Sargon Elam havalisini de istilâ etmiş, “Elam ve Barahsi’nin başını kırdıktan” sonra “Mari ve Elam adamı” adı verilen Başbuğ Uga’yı esir ederek Nippur’a götürmüştür.
Ardından daha güneye inmiştir.
Tilmun, yani Bahreyn Adaları’nı da zapt etmiştir. Bu son sefer, Sargon’un oldukça mükemmel bir donanma
hazırlamış olduğunu göstermektedir.

Akkad dönemini aydınlatan diğer önemli bir belge de mitolojilerdir. Bunlardan başka “sene isimleri”, sözcükler ve coğrafya metinleri (KAV92) de tamamlayıcı bilgiler verir.

Akkad dönemi hakkında bizleri aydınlatan belgelerin en önemlisi “Mücadelenin Kralı” anlamına gelen “Şartamhari Metinleri”dir.56 Bu belgelerde Naram-Sin’in Anadolu’ya yaptığı seferler anlatır.

Şartamhari metinleri, biri Anadolu’da Hattuşaş (Boğazköy) arşivinde, ikincisi Mısır’da Tel el Amarna’da, üçüncüsü Mezopotamya’da Babil’de olmak üzere üç nüsha halinde bulunmuştur.

Bu nüshalardan Hattuşaş arşivinde bulunanı KBo III, 13 numaralı metin, Hititler zamanında (MÖ. 1750-1200), Akkadça orjinalinden Hititçe’ye tercüme edilmiştir.
Şartamhari metinleri, Anadolu kökenli olmamakla beraber Anadolu hakkında bizleri aydınlatan en eski yazılı vesikadır.
Başka bir metinde (KAV 92) ise Sargon’un hâkim olduğu memleketleri gösteren o zamanki bilgilere göre bir dünya haritası çizilmiştir. Tabletin arka yüzünde de bu memleketler hakkında bilgi verilmiştir.

Son zamanlarda Elam belgelerinin yayımlanması ile Naram-Sin’in Awan sülalesinden Hita ile yapmış olduğu anlaşma açıklanmıştır.
Bunun dışında Naram-Sin’e ait bir “Naru” (stel) metninin de Boğazköy ve Sultantepe’de birer kopyaları ele geçmiştir.
Bu metinler dışında, Tel Brak kazıları, Nuzi (Kerkük civarındaki Yorgantepe) ve bilhassa Mari (Tel Hariri) kazıları, Akkad krallarının Habur, Orta Fırat ve Yukarı Dicle bölgesindeki faaliyetlerinin arkeolojik delillerini ortaya koymuştur.
Bunun yanında Kıbrıs adasında, üzerinde “Tanrı Naram-sin’in kölesi Mar-İştar” yazılı bir silindir mühür ile Uruk’ta üzerinde Sargon’un kızı Enheduanna’nın adının yazılı olduğu bir vakıf hediyesi vardır.