12 Haziran 2013 Çarşamba

ESKİ ÇAĞ TARİHİNDE SAMİ GÖÇLERİ

Afyon Kocatepe Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Eskiçağ tarihinde sami göçleri
Cemil Bülbül
Afyon
2005

İÇİNDEKİLER
TEZ JÜRİSİ VE ENSTİTÜ MÜDÜRLÜĞÜ ONAYI………………………………………..iii
ÖZET...................................................................................................................................iv
ABSTRACT..........................................................................................................................v
ÖNSÖZ................................................................................................................................vi
ÖZGEÇMİŞ .........................................................................................................................vii
KISALTMALAR ............................................................................................................... viii
GİRİŞ....................................................................................................................................1
I.BÖLÜM..............................................................................................................................2
YAKIN DOĞU VE MEZOPOTAMYA’NIN COĞRAFİ KONUMU .................................2
II. BÖLÜM ..........................................................................................................................10
SAMÎLER........................................................................................................................10
1. SAMÎLER’E AİT KAYNAKLAR ............................................................................10
2. SAMÎLER’İN ANA YURDU...................................................................................11
3.SAMÎ GÖÇLERİ’NE GENEL BAKIŞ.......................................................................12
4. SAMÎ KAVİMLER VE SAMÎLEŞMİŞ KAVİMLER...............................................14
5. SAMÎLER’İN SİNEAR’I İSTİLASI .........................................................................15
III. BÖLÜM.........................................................................................................................18
AKKAD GÖÇLERİ .........................................................................................................18
I. AKKAD İMPARATORLUĞU..................................................................................18
1. AKKAD DÖNEMİ KAYNAKLARI.....................................................................18
2. SÜMERLER VE AKKADLAR ............................................................................19
3. AKKAD DEVLETİ’NİN KURULUŞU VE SARGON DÖNEMİ .........................20
4. MANİŞTİSU VE RİMUŞ DÖNEMLERİ..............................................................25
5. NARAM-SİN DÖNEMİ .......................................................................................26
6. ŞARKALİ-ŞARRİ (BİNKALİ-ŞARRİ) ................................................................30
7. AKKAD MEDENİYETİ.......................................................................................31
IV. BÖLÜM.........................................................................................................................35
AMURRU (MARTU) GÖÇLERİ .....................................................................................35
1. YENİ SÜMER DEVLETİ ( MÖ. 2060–1960)...........................................................35
2. AMURRULAR VE AMURRULAR DÖNEMİNE AİT KAYNAKLAR...................39
3. FİLİSTİN VE SURİYE’DE AMURRULAR.............................................................42
4. MISIR’DA AMURRULAR ......................................................................................44
5. BABİLLİLER...........................................................................................................44

6. İSİN – LARSA DEVRİ.............................................................................................52
V. BÖLÜM..........................................................................................................................67
ARAMİ GÖÇLERİ...........................................................................................................67
1. ARAMİLER’İN ORTAYA ÇIKIŞI...........................................................................67
2. ARAMİ GÖÇLERİNE GENEL BAKIŞ....................................................................73
3. ARAMİLER DÖNEMİNE AİT KAYNAKLAR.......................................................74
4. ARAMİLER’İN IRKI MESELESİ............................................................................76
5. FİLİSTİN’DE ARAMİLER ......................................................................................80
6. HAMA VE KİMAŞK PRENSLİKLERİ ...................................................................81
7. ARAMİLER’İN ASUR İMPARATORLUĞUNA AKINLARI .................................86
8. ANADOLU’DA ARAMİ ETKİLERİ .......................................................................87
9. ARAMİLER’DE SOSYAL VE KÜLTÜREL HAYAT .............................................95
SONUÇ...............................................................................................................................99
KAYNAKÇA.....................................................................................................................101
EKLER ..............................................................................................................................102

ÖZET
Bilindiği üzere, Samî Göçlerin Eskiçağ tarihinde oynadığı rol inkâr edilemez. Çünkü bu göçler sonucundadır ki, Önasya toplumları gerçek hüviyetlerine kavuşmuşlardır.
Samî göçlerin ilki, Akkad Göçleri’dir. MÖ. 2500’lerde Mezopotamya’ya giren Akkadlar’ın Arabistan yarımadasından geldikleri sanılmaktadır. Akkadlar,Mezopotamya’daki Sümer hakimiyetine son vererek, kendi devletlerini kurmuşlar ve MÖ.2350-2150 yılları arasında tüm Önasya dünyasını kontrolleri altında tutmuşlardır.
Samî göçlerin ikincisi ise Amurrular (Martular) tarafından gerçekleştirilmiştir. MÖ. 3.Binyılın sonları ile MÖ. 2. Binyılın başlarında cereyan eden Amurru göçleri sonucunda III. Ur Sülalesi yıkılmış ve Mezopotamya’da tüm siyasal güç Samî Amurrular’ın eline geçmiştir.
Amurrular’ın kurduğu en önemli devletlerden biri Eski Babil Devleti’dir.Samî göçlerin üçüncüsü ise Arami göçleridir. MÖ. 11. – 9. yüzyıllar arasında vukubulduğu anlaşılan Arami göçleri sonunda Önasya’nın etnik ve siyasal yapısında önemlideğişmeler olmuştur.


ÖNSÖZ
Tez konumuzu teşkil eden “Eskiçağ Tarihinde Samî Göçleri” konusu, bugüne kadar üzerinde yeterince çalışılmayan konulardan biriydi. Halbuki, Eski Önasya tarihi ve medeniyetinin oluşmasında önemli katkıları olan Samî orijinli kavimlerin kimlikleri, anayurtları ve faaliyetleri hakkında ayrıntılı bir çalışma yapılması gerekmekteydi. İşte bu durumu dikkate alarak, yukarıdaki konu üzerinde kapsamlı bir çalışma yapmayı hedefledik.
Danışman hocamız Prof. Dr. Ekrem MEMİŞ’in gözetiminde başlattığımız bu çalışma sonunda Samîler hakkında yazılmış birçok makale ve kitabı inceleme fırsatı bulduk.
Ayrıca, Eski Mezopotamya tarihi hakkında bilgi veren yazılı ve arkeolojik kaynakları da tarama fırsatını yakaladık.
Yapmış olduğumuz tarama ve çalışmalar neticesinde Samî Göçler konusunda kafamızda oluşan birçok sorunun da cevabını bulmuş olduk.
MÖ. 2500’lerde Akkad Göçleri ile başlayan, MÖ. 2100’lerde Martu Göçleri ile devam eden ve MÖ. 11-9. yüzyıllar arasında Önasya dünyasını allak bullak eden Arami Göçleri ile son bulan üç büyük Samî Göç Hareketi hakkında son derece ilginç bir bilgiler yığını oluşturmayı başardık.
Bu çalışmanın gerçekleştirilmesinde bizden hiçbir yardımını esirgemeyen danışman hocam Sayın Prof. Dr. Ekrem MEMİŞ’e teşekkür etmeyi bir borç bilirim.
Cemil BÜLBÜL
Afyonkarahisar-2005

ÖZGEÇMİŞ
Cemil BÜLBÜL
Tarih Anabilim Dalı
Yüksek Lisans
Eğitim
Lisans: 2003 Selçuk Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bölümü.
Lise: İskenderun Şemsettin Mursaloğlu Lisesi, Sosyal Bilimler Bölümü
İş/İstihdam
2004-Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü.
Kişisel Bilgiler
Doğum Yeri ve Yılı: İskenderun - 1981
Cinsiyet: Erkek
Yabancı dili: İngilizce

KISALTMALAR
a.g.e.: Adı geçen eser
A.Ü.D.T.C.F.: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi
C: Cilt
CAH: Cambridge Ancient History. Cambridge
Çev: Çeviren
EAT: Eski Anadolu Tarihi
EMT: Eski Mezopotamya Tarihi
KBo: Keilschrifttexte aus Bogazköi. Berlin.
MÖ: Milattan Önce
s: Sayfa
S: Sayı
TTK: Türk Tarih Kurumu
Yay: Yayın

GİRİŞ

“Eskiçağ Tarihinde Samî Göçleri” konulu çalışmamızı 5 ana bölümden oluşturduk.
Bilindiği üzere, bir ülkenin tarihini anlamanın ve anlatmanın en iyi yolu, ilk aşamada o ülkenin coğrafi özelliklerini iyi kavramaktan geçer. İşte bu yüzdendir ki, biz de çalışmamızın,
I. Bölümünü YAKINDOĞU VE MEZOPOTAMYA’NIN COĞRAFİ KONUMU bahsine
ayırdık.

SAMÎLER konusunun ele alındığı II. Bölüm’de ise önce Samîler’e ait kaynakları ana
hatları ile tanıttıktan sonra, Samîler’in anayurdu meselesini ve bu mesele hakkında ortaya
atılan farklı görüşleri masaya yatırdık. Bu bölümün ilerleyen sayfalarında da “Samî
kavimler” ve “Samîleşmiş kavimler” kavramlarını açıklamaya çalıştık, ardından da
Samîler’in Sümerler’in oturduğu Sinear memleketini (Basra Körfezi civarı) nasıl işgal
ettiklerini gözler önüne sermeye gayret ettik.

III. Bölümde Samî göçlerin ilkini oluşturan Akkad Göçleri’nden söz ettik. Bu bölümde
önce Akkad dönemini aydınlatan yazılı ve arkeolojik kaynakları tanıttık, ardından da
Sümerlerle Akkadlar’ın karşılaşmalarından ve bunun akabinde kurulan Akkad devletinden ve
bu devletin yayılmacı politikasından bahsettik. Akkad İmparatorluğu’nun son dönemlerini ve
yıkılmasını da gözler önüne serdikten sonra Akkad medeniyetinden söz ettik.

Çalışmamızın IV. Bölümünde Samî göçlerin ikinci aşamasını oluşturan ve MÖ. 3.
Binyılın sonları ile 2. Binyılın başlarında cereyan eden AMURRU (MARTU) Göçleri’ni
kaynakların ışığında, tüm ayrıntılarıyla ele almaya gayret ettik. Amurrular’ın
Mezopotamya’nın siyasi ve kültürel tarihine ne gibi katkılarda bulunduğundan söz ettik. Her
şeyin önemlisi Amurrular’ın kimliğine ilişkin sorulara cevaplar bulmaya çalıştık.

Tezimizin V. ve son bölümünde ise MÖ. 11. - 9. yüzyıllar arasına tarihlenen Arami
Göçleri’nden söz ettik. Aramiler’in Önasya dünyasına nasıl ve hangi yollardan
yayıldıklarından ve Asur krallarının bu kavimleri durdurmak için ne büyük çabalar
sarfettiklerinden söz ettik.

SONUÇ kısmında ise, üç büyük Samî göç neticesinde Önasya dünyasında meydana
gelen sosyal, siyasal, ekonomik, dini ve kültürel değişimlerden söz ettik.
Çalışmamızın, bundan sonra, bu konu üzerinde çalışacak olan arkadaşlarımıza
rehberlik edeceğini umuyoruz.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder